قدیمى
ترین استادى که از این ساز در دوره ى قاجار مى شناسیم، سنتورخان یا
محمدحسن خان است که استاد موسیقى و سنتورنواز اواخر قرن سیزدهم هجرى همزمان با اوایل سلطنت ناصرالدین شاه و از نوازندگان مخصوص دربار بوده است. شاگرد برجسته ى او محمدصادق خان است که او نیز نوازنده ى زبردستى بوده و اولین موسیقى دانى است که لقب
سُرورالملک گرفته است. شاگردان برجسته ى محمد صادق خان، حبیب سماع حضور و
میرزاعلى اکبر شاهى ، حسن سنتوری و میرزا اسدالله هستند. سماع حضور، موسیقى
دانى برجسته، مردى با ایمان و با اعتقاد بود و موسیقى را وسیله ى تزکیه ى
نفس مى دانست.
قدیمى
تریـن سند شنیدارى که در دست داریم چند لوله ى فونوگراف مى باشد که حدرد
یکصد سال پـیش (1898 م.) از سنتور محمد حسن خان ضبط شده است. که در آن به
نواختن دوگاه، راست و رنگ میپردازد و این اثر در آلبوم "صد سال سنتور"
انتشارات ماهور بازیابی شده است. در این اثر بخوبی مهارت و استادی حسن خان
در قطعات آوازی و ضربی مشهود است.
کنت
دو گوبینوی فرانسوی مینویسد : دو هنر پیشه ی دیگر در ایران هستند که هر دو
معروفیت دارند یکی خوشنواز که در زدن کمانچه ماهر است و برعکس علی
اکبر(مقصود آقا علی اکبر پدر میرزا عبدالله و آقا حسینقلی است) مردی خوش
مشرب می باشد و دیگر محمد حسن که خیلی خوب سنتور می زند.لیکن محمد حسن
برعکس خوشنواز مردی ساکت و کم حرف می باشد و کمتر او را دیده اند که بخندد.
آقا
علی اکبر و خوشنواز و محمد حسن در اوائل سلطنت ناصرالدین شاه یعنی همان
موقعی که گوبینو کتاب سه سال در ایران را نوشته از نوازندگان دربار بوده
اند.به طوری که دیگران می گویند ، محمد حسن یا حسن خان را سنتور خان هم می
گفته اند و او قدیمترین استاد سنتوری است که ما می شناسیم.از شرح حال این
نوازنده چیزی به دست نیامد ولی او شاگردی داشته است به نام محمد صادق خان
که از هنر او بسی داستانها شنیده ام.
(سنتور نواز سمت راست)
تعداد
زیادى صفحه ى قدیمى گرامافون سنتور از على اکبر شاهى (در سال هاى 1906 تا
1915 م.) و سنتور حسن خان و ینج صفحه از سنتور حبیب سماعى همراه آواز
پروانه (بین سال هاى 1926 تا 1931 م.) به یادگار مانده است.
دانلود