بدون شرح

محمد رضا لطفی-ارشد طهماسبی

واشنگتن______1370

نوروز باستانی

مزار پدر پیانوی ایرانی،مرتضی خان محجوبی

سوگواران را مجال بازدید و دید نیست
بازگرد ای عید از زندان که ما را عید نیست
گفتن لفظ مبارکباد طوطی در قفس
شاهد آیینه دل داند که جز تقلید نیست
عید نوروزی که از بیداد ضحاکی عزاست
هرکه شادی می کند ازدوده جمشید نیست
سر به زیر پر از آن دارم که با من این زمان
دیگر آن مرغ غزلخوانی که می نالید نیست
بی گناهی گر به زندان مرد با حال تباه
دولت مظلوم کش هم تا ابد جاوید نیست
هر چه عریان تر شدم گردید با من گرم تر
هیچ یار مهربانی بهتر از خورشید نیست
وای بر شهری که در آن مزد مردان درست
از حکومت غیر حبس و کشتن و تبعید نیست
صحبت عفو عمومی راست باشد یا دروغ
هرچه باشد از حوادث فرخی نومید نیست

شعر:فرخی یزدی

گزیده ای از کارهای مرتضی حنانه

در این پست،گزیده ای از کارهای استاد مرتضی حنانه را می شنویم:

1. Fantasy for Violin and Orchestra
2. Rondo Capricciso
3. Sabr (Patience)
4. Zafar (Triumph)
5. Ala Titi (sung by Naser Masudi)
6. Damavand
7. Bakhtiari Theme
8. Nature
9. Solo Clarinet
10. Birds
11. Sunrise
12. Bakhtiari Waltz
13. Gilani-Kurdish Music
14. Kurdish Song (sung by M.Khaleqi)

پ.ن:خودم که "آلا تی تی" رو با این که حالی نمیشم کامل،خیلی دوس دارم!!!

به مناسبت سالروز درگذشت علی اکبر خان شهنازی

امسال،به مناسبت سالروز درگذشت علی اکبر خان شهنازی،مردی که هر وقت به یادش میاورم احساس غرور می کنم، 7 ساز و آواز به همراهی اقبال السلطان(اقبال آذر) و ابراهیم منصوری از صفحات ضبط شده در 1305 شمسی  را می شنویم و بررسی می کنیم:

پ.ن:بیش تر قطعات نواخته شده،جز ردیف دوره ی عالی علی اکبر خان شهنازی می باشد.

1.آواز اقبال السلطان در آواز ابوعطا

تار :علی اکبرخان شهنازی

ویلن :ابراهیم منصوری

دوره ی دوم ضبط صفحه :1305 شمسی

 

درآمد :

تحریر درآمد

 

سَیَخی :

برخیز بده جام چه جای سخن است

کامشب دهن تنگ تو روزیّ من است + تحریر تکمیلی شعر درآمد

ما را ز رخ خویش می گلگون ده

کاین توبه من چو زلف تو پرشکن است + تحریر تکمیل ملودی شعر درآمد و فرود به شور

 

حجاز :

تحریر حجاز

 

حجاز عرب : چندان بخورم شراب کز بوی شراب

آید ز تراب چون روم زیر تراب + تحریر حجاز عرب

 

تحریر اوج و حضیض حجاز +

حجاز دوم :

 

تا بر سر خاک من رسد مخموری + تحریر تکمیلی کوتاه + تحریر حجاز دوم عشاق +

از بوی شراب من شود مست و خراب + تحریر تکمیل ملودی شعر و فرود

دانلود آواز اقبال السلطان(اقبال آذر)در ابوعطا با تار علی اکبر خان شهنازی و ویلن ابراهیم منصوری

2.آواز اقبال السلطان در مایه ی بیات ترک

تار :علی اکبرخان شهنازی

ویلن :ابراهیم منصوری

دوره ی دوم ضبط صفحه :1305 شمسی

 

درآمد：

کشش کوتاه  + زان پیش که از زمانه تابی بخوریم

با همدگر امروز شرابی بخوریم + تحریر رباعی درآمد ( تحریر 4 قسمتی )

بیت تکمیلی درآمد و اشاره به پرده فیلی : کاین چرخ فلک به وقت رفتن ما را

چندان ندهد امان که آبی بخوریم + تحریر رباعی درآمد

 

فیلی :

تحریر فیلی +

مائیم که سرمست شرابیم مدام

تحریر کوتاه فرود ابول + در مجلس ما نیست بجز باده خام

شکسته : بگذار نصیحت من ای زاهد خام + تحریر شکسته و فرود

فرود : ما باده پرستیم و لب یار به کام + تحریر تکمیلی درآمد بصورت رباعی

دانلود آواز اقبال السلطان(اقبال آذر) در بیات ترک با تار علی اکبر شهنازی و  ویلن ابراهیم منصوری

3.آواز اقبال السلطان در دستگاه چهارگاه

تار :علی اکبر خان شهنازی

ویلن :ابراهیم منصوری

دوره ی دوم ضبط صفحه :1305 شمسی

 

درآمد :

تحریر درآمد +

آن شکر خنده که پر نوش دهانی دارد

نه دل من که دل خلق جهانی دارد + تحریر تکمیلی درآمد

زابل :

تحریر زابل +

به تماشای درخت چمنش حاجت نیست + تحریر زابل

به تماشای درخت چمنش حاجت نیست

هر که در خانه چو تو سرو روانی دارد + تحریر زابل و فرود

حصار :

تحریر حصار +

کافران از بت بیجان چه تمنا دارید + تحریر پس حصار

باری آن بت بپرستید که جانی دارد + تحریر پس حصار + تحریر فرود

مخالف :

تحریر مخالف +

ای که گفتی مرو اندر پی خونخواره خویش

با کسی گوی که در دست عنانی دارد + تحریر مخالف

علّت آنست که وقتی سخنی می گوید

ورنه معلوم نگشتی که دهانی دارد + تحریر فرود

دانلود آواز اقبال السلطان(اقبال آذر)در چهارگاه با تار علی اکبر خان شهنازی و ویلن ابراهیم منصوری

4.آواز اقبال السلطان در دستگاه ماهور

تار :علی اکبرخان شهنازی

ویلن:ابراهیم منصوری

دوره ی دوم ضبط صفحه :1305 شمسی

 

درآمد :

تحریر درآمد

( فاش )2 می گویم و از گفته خود دلشادم

 

گشایش :

فاش می گویم و از گفته خود دلشادم

بنده ی عشقم و از هر دو جهان آزادم + تحریر گشایش و فرود

 

فیلی :

تحریر فیلی

طایر گلشن قدسم چه دهم شرح فراق + تحریر تکمیل شعر

طایر گلشن قدسم چه دهم شرح فراق

ابول : که در این دامگه حادثه چون افتادم + تحریر ابول و فرود به درآمد

 

دلکش :

تحریر دلکش

نیست بر لوح دلم جز الف قامت یار + تحریر تکمیلی شعر

 

رضوی :

نیست بر لوح دلم جز الف قامت یار + تحریر تکمیل شعر

 

قرچه :

چه کنم حرف دگر یاد نداد استادم

 

تحریر دلکش + تحریر حزین و فرود به درآمد

 

شکسته :

تحریر شکسته +

می خورد خون دلم مردمک دیده رواست + تحریر تکمیلی شعر

 

قره باغی :

می خورد خون دلم مردمک دیده رواست + تحریر قره باغی

 

شکسته :

 ( که چرا دل )2 به جگر گوشه ی مردُم دادم + تحریر شکسته + تحریر کوتاه فیلی + تحریر ابول و فرود

دانلود آواز اقبال السلطان(اقبال آذر)در دستگاه ماهور با تار علی اکبر خان شهنازی و ویلن ابراهیم منصوری

5.آواز اقبال السلطان در مایه ی دشتی

تار :علی اکبر خان شهنازی

ویلن :ابراهیم منصوری

دوره ی دوم ضبط صفحه :1305 شمسی

 

درآمد :

حُسنت به جهان چشم مرا دوخته است

عشق تو به جانم آتش افروخته است + تحریر تکمیلی درآمد دشتی

عشاق :

تحریر عشاق ( تحریری متفاوت از تحریرهای عشاق که اقبال السلطان همانند تحریر حسینی اجرا کرده اند ) و فرود +

بیات راجه و فرود : از بس به دلم دست درازی کردی

دستت ز حرارت دلم سوخته است + تحریر فرود

دانلود آواز اقبال السلطان(اقبال آذر)در دشتی با تار علی اکبر خان شهنازی و ویلن ابراهیم منصوری

6.آواز اقبال السلطان در دستگاه همایون

تار :علی اکبرخان شهنازی

ویلن :ابراهیم منصوری

دوره ی دوم ضبط صفحه :1305 شمسی

 

درآمد :

تحریر درآمد

( صلاح کار کجا و )2 من خراب کجا + تحریر کوتاه تکمیل ملودی شعر

صلاح کار کجا و من خراب کجا

ببین تفاوت ره از کجاست تا به کجا + تحریر کوتاه تکمیل ملودی شعر + تحریر بعد شعر درآمد

 

چکاوک :

تحریر چکاوک

( چه نسبت است )2 به رندی صلاح و تقوا را + تحریر تکمیل ملودی شعر

سماع وعظ کجا ، نغمه ی رباب کجا + تحریر نوروز عرب + تحریر فرود به درآمد

 

بیداد :

تحریر بیداد

قرار و خواب ز حافظ طمع مدار ای دوست

قرار چیست؟ صبوری کدام و خواب کجا ؟ + تحریر بیداد و فرود به درآمد + تحریر بعد شعر درآمد

 

لیلی و مجنون :

کشش کوتاه + این باد بهار بوستانست

یا عید وصال دوستانست

ای مرغ به دام دل گرفتار

باز آی که وقت اشیانست

 

فرود به درآمد :

با اینهمه دشمنی که کردی

باز آی که دوستی همانست + تحریر هلهله کوتاه

 

شوشتری منصوری :

تحریر منصوری_شوشتری

منصوری :

ز روی دوست

وای ز روی دوست دل دشمنان چه دریابد + تحریر کوتاه تکمیل ملودی شعر

شوشتری :

چراغ مرده کجا ، شمع آفتاب کجا + تحریر شوشتری + تحریر فرود به درآمد

 

بختیاری :

شنیدستم که مجنون دل افگار

که شد از مردن لیلی خبردار

( بیداد ): گریبان چاک کرد با آه و افغان + تحریر سه تکه ای فرود از بیداد به درآمد

به سوی تربت لیلی شتابان + تحریر تکمیل ملودی شعر

( بیداد ): به هر سو دیده ی حسرت گشاده + تحریر سه تکه ای فرود از بیداد به درآمد

پس آنجا کودکی دید ایستاده

دانلود آواز اقبال السلطان(اقبال آذر)در همایون با تار علی اکبر خان شهازی و ویلن ابراهیم منصوری

7.آواز اقبال السلطان در دستگاه شور

تار :علی اکبر خان شهنازی

ویلن :ابراهیم منصوری

دوره ی دوم ضبط صفحه :1305 شمسی

درآمد :

تحریر درآمد +

حکایت از لب شیرین دهان سیم اندام

تفاوتی نکند گر دعاست ور دشنام + تحریر تکمیلی درآمد به شکل رباعی

سلمک :

تحریر سلمک +

اگر ملول شوی یا ملامتم گویی + تحریر سلمک

اگر ملول شوی یا ملامتم گویی

اسیر عشق نیندیشد از ملال و ملام + تحریر سلمک + تحریر نغمه + تحریر سلمک + تحریر فرود بال کبوتر

قرچه :

تحریر قرچه +

رضوی : حریف خاص که از خویشتن خبر دارد

شراب صرف محبت نخورده است تمام + تحریر رضوی + فرود به سلمک + فرود به درآمد

حسینی و عزال:

تحریر حسینی و عزال+

شب دراز نخسبم که دوستان گویند

به سرزنش عجبا" للمحبّ کیف ینام + تحریر ملک حسینی + فرود به سلمک + فرود به درآمد

دانلود آواز اقبال السلطان(اقبال آذر)در شور با تار علی اکبر خان شهنازی و ویلن ابراهیم منصوری

به مناسبت سالروز بمب باران هیروشیمای کردستان،"حلبچه"

برای حلبچه

شعر:شیرکو بیکس

له دوای خنکانی حه له بچه

(پس از خفه کردن حلبچه)
سکالاییکی دریژم ....

(شکایتی بلند...)
نووسی بو خوا

(برای خدا نوشتم)
به ر له خه لکی بو دره ختیکم خوینده وه

(قبل از هر کس برای درختی خواندمش)
دره خت گریا

(درخت گریست)
له په نایا بالنده یه کی پوسته چی وتی باشه

(زیر درخت کبوتر نامه بری گفت)
کی بوت ده با ؟

(شکایتت را که به خدا میرساند؟)
گه ر به ته مای منی بیبه م

(اگر میخواهی من ببرم)
من ناگه مه عه رشی خوا.

(من به عرش خدا نمی رسم)
بو به شه و درنگ

(دیر وقت شد)

فریشته ی ره ش پوشی شیعرم

(فرشته ی سیاه پوش شعرم)
وتی : تو هیچ خه مت نه بی

(گفت: اصلا ناراحت نباش)
من بوت ئه به م ، هه تا سه ری

(من می برمش، تا بالاها)
تا که شکه لان

(تا اوج)
به لام به لینت ناده می

(اما قول نمی دهم)
خوی نامه که م لی وه رگری

(خدا خودش نامه را از دستم بگیرد)

خو ده زانی خودای گه وره کی ئه یبینی

(خودت خدا را بهتر می شناسی)
وتم سپاس ، تو هه لفره

(گفتم ممنونم. تو پرواز کن)
فریشته ئیلهام هه لفری و

(فرشته الهام پرواز کرد و )
له گه ل خویا سکالای برد

(شکایت را با خود برد)
روژی دوایی که هاته وه

(فردایش که بازگشت)
سکرتیری پله ی چواری نووسینگه ی خوا

(منشی درجه چهار دفتر خدا)
عوبید ناوی و هه ر له سه ر هه مان سکالا

(کسی به اسم عبید! در زیر همان شکایت)
به عه ره بی بوی نووسیبوم

(به عربی برایم نوشته بود)
گه وجه !!!!

(احمق!!!!)
بیکه به عه ره بی که س لیره کوردی نازانی و

(ترجمه اش کن به عربی که اینجا کسی کوردی نمیداند و )
نایبه ین بو خوا...

.(به دست خدا نمیرساند...)

به مناسبت سالروز درگذشت استاد علی تجویدی

"دیدی که رسوا شد دلم"

آهنگساز:استاد علی تجویدی

شعر:رهی معیری

خواننده:مرضیه

دیدی که رسوا شد دلم

غرق تمنا شد دلم

دیدی که من با این دل بی آرزو عاشق شدم

با آن همه آزادگی، بر زلف او عاشق شدم

ای وای اگر صیاد من

غافل شود از یاد من

قدرم نداند

فریاد اگر، از کوی خود

وز رشته گیسوی خود

بازم رهاند.

دیدی که رسوا شد دلم

غرق تمنا شد دلم

در پیش بی دردان چرا؟ فریاد بی حاصل کنم

گر شکوه ای ز دل با یار صاحب دل کنم

وای به دردی که درمان ندارد

فتادم به راهی که پایان ندارد

از گل شنیدم بوی او، مستانه رفتم سوی او

تا چون غبار کوی او، در کوی جان منزلم کنم

وای، به دردی که درمان ندارد

فتادم به راهی که پایان ندارد

دیدی که رسوا شد دلم

غرق تمنا شد دلم

دیدی که در گرداب غم، از فتنه گردون رهی

افتادم و سرگشته چون امواج دریا شد دلم

دیدی که رسوا شد دلم

غرق تمنا شد دلم

دانلود دیدی که رسوا شد دلم با صدای مرضیه

برای حسن محمدی

برای "حسن محمدی"

تا نپنداری ز یادت غافلم...

چاووش 8

ردیف سه تار؛به روایت سعید هرمزی

در این پست،روایتی از ردیف را گوش می دهیم که به کوشش جناب مهدی کمالیان تهییه گشته است.آقای کمالیان،ردیف را با اجرای استاد سعید هرمزی و یوسف فروتن ضبط کرده اند.(در آینده به بررسی ردیف فروتن نیز خواهیم پرداخت)

پ.ن:این ردیف،فاقد دستگاه راست پنجگاه است.می توان گفت این روایت،گزیده ی ردیف و به نوعی ردیف کاربردی است.

• دستگاه شور
  

1. درآمد اول
2. رهاب-پنجه شعری
3. کرشمه
4. اوج
5. نغمه1
6. نغمه2
7. زیرکش سلمک
8. گلریز،حسینی
9. عزّال،مجلس افروز
10. چهارمضراب،شور پایین دسته
11. درآمد،کرشمه،فرود
12. گریلی
    

• آواز دشتی
  

1. پیش درآمد
2. درآمد،چهارمضراب
3. اوج
4. غم انگیز
5. گیلکی،فرود
   

• آواز بیات ترک
  

1. چهارمضراب
2. درآمد،کرشمه
3. جامه دران
4. فِیلی،شکسته
5. مثنوی
6. رنگ
   

• آواز ابوعطا
  

1. پیش درآمد
2. درآمد
3. سَیَخی
4. بسته نگار
5. چهارپاره،چهارمضراب
6. حجار
7. رنگ
   

• آواز افشاری
  

1. پیش درآمد
2. درآمد،کرشمه
3. جامه دران،فرود
4. قرایی
5. رهاب
6. عراق
7. مثنوی،چهارمضراب
8. رنگ
   

• دستگاه سه گاه
  

1. چهارمضراب،درآمد
2. زابل
3. مویه
4. مخالف،چهارمضراب،مغلوب،نغمه ی مغلوب
   
5. مثنوی مخالف
   

• دستگاه نوا
  

1. درآمد
2. چهارمضراب
3. کرشمه
4. نغمه
5. نهفت،چهارمضراب
6. ضربی
   

• دستگاه همایون
  

1. درآمد
2. کاروانی(زنگ شتر)
3. چکاوک
4. چهارمضراب،بیداد
5. بیداد کُت،نی داود
6. لیلی مجنون
7. باوی،چهارمضراب
8. شوشتری
9. بختیاری
10. نوروز خارا،اوج،سوز و گداز
    

• آواز بیات اصفهان
  

1. مقدمه،درآمد
2. جامه دران
3. بیات راجه
4. اوج،چهارمضراب
5. نغمه،چهارمضراب
   

• دستگاه چهارگاه
  

1. چهارمضراب
2. درآمد
3. زنگوله،چهارمضراب
4. زابل
5. حصار
6. مخالف
7. مغلوب،نغمه ی مغلوب
8. منصوری
9. رجز
10. رنگ شهرآشوب
    

• دستگاه ماهور
  

1. درآمد
2. ضربی
3. کرشمه
4. داد
5. گشایش
6. دلکش
7. خسروانی
8. دلکش،چهارمضراب
9. خاوران
10. عراق،کرشمه
11. نهیب
12. ضربی عراق
    

چهار شب به سوری

با فرارسیدن چهار شنبه سوری گاهی فکر چکونگی تضاد بین روز چهار شنبه که در گاهشماری ایرانیان باستان و جود نداشته و گرامیداشت و برپایی جشن و سور و سرور آتش که در فرهنگ و ایین های ایرانیان باستان وجود داشت بروز می یابد.

بر پایه گاهشماری و تقویم ایران باستان ایام روزهای هفته شنبه تا جمعه وجود نداشت بلکه سی روز هر ماه هر کدام نامی داشت بنابرین اصولا روز چهارشنبه ای در میان نبود که بخواهند شب اخرین چهار شنبه سال را جشن بگیرند و مانند دیگر جشن های آن دوران آتش نیز بر پا کنند..پس حقیقت چیست؟!

پژوهشهای برامده از مطالعه متون کهن می اید اینست که ایرانیان باستان حدود 2 هزار سال پیش از میلاد مسیح پی بردند که سال 12 ماه سی روزه نبوده بلکه 36۵روزه و کبیسه بوده است.. براین اساس انا ن روز 26 اسفند که همان روز پایان سال در گاهشماری 360 روزه و پایان سال آنان بوده را جشن میگرفتتد.
به عبارت دیگر می توان این نتیجه را گرفت که ایرانیان باستان در 26 اسفند که هم پایان سال 360 روزه بوده و هم چهار شب مانده به پایان سال365 روزه را همزمان در یک شب جشن میگرفتند.
بر این اساس 26 اسفند هر سال در هر روزی از هفته که بیفتاد همان روز( چهار شب به) سور پایان سال است . روشن است بدین صورت لزوما این روز چهارشنبه پایان هرسال نخواهد بود بلکه ممکن است 26 اسفند در هرسال هر در یکی از روز شنبه.....تا جمعه باشد.

چنین گاهشماری میگوید روز درست می باید( چهارشب به سوری ) پایان سال است و نه چهار شنبه سوری که قرن هاست مصطلح بوده است
اما چگونه (چهار شب به سور) پایان سال کبیسه تبدیل گردید به چهار شنبه سوری فعلی؟

نخست انکه( چهار شنبه) و( چهار شب به) همآوایی تلفظ و فونتیک یکسانی دارند.
دیگر انکه گفته شده است که روز چهارشنبه یا همان یوم الا اربعه سابقا در زبان و فرهنگ عرب روز نا شگون و نامبارکی بوده که با حضور تعالیم اسلام در فرهنگ ایرانیان بین این جشن( چهار شب به) پایان سال واخرین چهارشنبه پایان سال همزیستی پدید امد .
وبدین ترتیب یوم الاربعه و چهارشنبه نا شگون نزد اعراب آن دوران به جشن سور ایرانیان در( چهار شب به) پایان سال امتزاج و پیوند خورد,تحمل و برگزار و ماندگار شد.
نکته پایانی که در باره این جشن و سور میتوان گفت آنست که واژه سور صرفا معنی جشن و مهمانی را ندارد و ودر زبان وگویش های اقوام کرد لر وبختیاری معنای سرخ میدهد وبه سرخ سور میگویند که با اتش افروزی در این شب هم معناست
به همین جهت در اصفهان گاهی این شب را چهار شنبه سرخی هم میگفته اند. با این یاد اوری همانند اکنون که در شب های جشن وسرور چراغانی و نور پردازی و رقص نور برپا می دارند . بدیهی بوده است که در آن دوران این چراغانی و نور پردازی با رقص زبانه های آتش صورت می یافت.
بدین ترتیب چهارشنبه سوری نادرست
و
درست آن :
چهار شب به سوری

غزلی منسوب به نورعلی خان برومند

غزل منسوب به نورعلی خان برومند را که احمد کریمی به روایت از برادرش محمود علی برومند در کتاب "به یاد برومند" آورده است، در اینجا برایتان می نویسم.

 

گمان مبر که اگر نیش خنجر از پولاد

به دیدگان بزنی دل شود ز غم آزاد

مرا که دست قضا بر دو دیده خنجر زد

به سال هاست که از دست دل زنم فریاد

روانه می شود اشکم ز دیده ی بی دید

چو لحظه ای کنم از روی خوبرویان یاد

دلا,منال! مکن شکوه، کاین جهان خراب

به شکوه ی من و آه تو کی شود آباد؟!

به زیر خاک، هزاران چراغ چشم خموش

به صلح خفته و یک تن به شکوه لب نگشاد

هر آنچه ریخت به جام تو ساقی از ره لطف

همان شراب بود، نیست جای هیچ ایراد

فرود آر به تسلیم سر، مزن دم هیچ

هر آنچه بود مقدر، مقدرت آن باد