رقصهای
محلی با موسیقی کردی پیوندی ابدی داشته و معمولاً زنان و مردان در
مراسم شادی به دور از ابتذال دایره وار دست یکدیگر را گرفته به
پایکوبی میپردازند، در اصطلاح محلی این حالت را جه رگه به ز
مینامند( در منطقه مهاباد به آن رَشبَلک میگویند.)
در
این رقصها معمولاً یک نفر که حرکات رقص را بهتر از دیگران میشناسد
نقش رهبری گروه رقصندگان را به عهده گرفته و در ابتدای صف
رقصندگان میایستد و با تکان دادن دستمالی که در دست راست دارد
ریتمها را به گروه منتقل کرده و در ایجاد هماهنگی لازم آنان
را یاری میدهد. این فرد که سر چوپی کش نامیده میشود با تکان دادن
ماهرانه دستمال و ایجاد صدا بر هیجان رقصندگان میافزاید. در
این هنگام دیگر افراد بدون دستمال به ردیف در کنار سر چوپی کش به
گونهای قرار میگیرند که هر یکی با دست چپ دست راست نفر بعد را
میگیرد اصطلاحاً این حالت گاوانی نامیده میشود.
در
رقصهای کردی تمامی رقصندگان به سر گروه چشم دوخته و با ایجاد
هماهنگی خاصی وحدت و یکپارچگی یک قوم ریشه دار را به تصویر میکشند
برخی رقصهای کردی دارای ملودیهای خاصی بوده و توسط گروهی از
زنان و مردان اجرا میشوند و در برخی از رقصها یکی از رقصندگان از
دیگران جدا شده و در وسط جمع به تنهایی به هنرنمایی میپردازد و
در این حالت معمولاً رقصنده دو دستمال رنگی در دستها نگه داشته و با
آنها بازی میکند که اصطلاحاً به این نوع رقص دو دستماله میگویند و
بیشتر در کرمانشاه و مناطق کردنشین ترکیه مرسوم است. نمایشها و رقصهای کردی را میتوان به چند قسمت اصلی ذیل تقسیم کرد:
۱- گه
ریان ۲- پشت پا ۳- هه لگرتن ۴- فه تاح پاشا ۵- لب لان ۶- چه پی
۷- زه زنگی ۸- شه لایی ۹- سی جار ۱۰- خان امیری
گهریان:
گهریان
در زبان کردی به معنی گشت و گذار و راه رفتن بوده و حرکات مختص
این رقص نیز معنای گشت و گذار در ذهن تداعی میکند...