مضراب تار

نقش مضراب در میان سازهای زهی هم خانواده چون تار، عود، رباب و.... بسیار مهم و تاثیر گذار می باشد.

مضراب تار شامل دو بخش می باشد. قسمت اولیه که در دستان نوازند ( میان انگشت های شصت،اشاره و وسطی) قرار می گیرد از جنس موم می باشد و قسمت دوم که ناحیه انتهایی مضراب است که محل برخورد مضراب با سیم های ساز نیز می باشد از جنس فلز برنج می باشد.

در ساز تار تغییرات صوتی متفاوتی را با تغییر مضراب شاهدیم. ازین رو نوازندگان این ساز توجه ویژه ای به نوع مضراب خود دارند و غالبا نیز بسته به سلیقه و نوع رنگ صدایی دلخواه هر نوازنده به فرم خاصی از مضراب که مخصوص به خود می باشد نیز علاقه نشان می دهد. به عنوان مثال با تغییر ابعاد مضراب و افزایش حجم و ضخامت آن صدای حاصله از ساز تار بم تر و با حجم صوتی بیشتری خواهد بود. این نوع مضراب مورد توجه نوازندگانی چون آقا حسینقلی و  علی اکبرخان شهنازی و .... بوده است. بالطبع مضراب هایی با فلز باریک و ظریف باعث به وجود آمدن صدایی زیرتر و زنگ دار تر در ساز می گردد. کاربرد این گونه از مضراب ها بیشتر برای نوازندگانی که علاقه به اجرای تکنیک هایی چون تریل و ریز متصل دارند بیشتر است. از جمله علاقه مندان به این گونه از مضراب ها می توان از علینقی خان وزیری نام برد که دارای تکنیک نوازندگی بالا و سرعت و چالاکی بسیاری در اجرای قطعات تکنیکی بروی ساز بود.

همانگونه که گفته شد مضراب تار از دو بخش تشکیل شده است. مضراب های با کیفیت دارای برنجی زرد رنگ و شفاف می باشد بطوریکه هیچ گونه ناخالصی و ناهمواری در سطح آن مشاهده نمی گردد.نوع ضخامت آن نیز غالبا بر اساس سلیقه نوازندگان تعیین میگردد.

اگرچه در گذشته از فلز برنج برای ساخت مضراب استفاده می گردید اما امروزه از مواد متفاوتی برای ساخت مضراب استفاده می گردد. ابتدا مضراب های پلاستیکی ساخته شد که اگرچه از صدادهی مناسبی برخوردار نبودند اما فکر ساخت مضراب را از موادی دیگر گسترش دادند. بعد ها انوع مضراب تار از جنس شاخ (بز، قوچ و....) ساخته شد. این مضراب ها اگرچه دارای صدادهی کلاسیک قدیمی نبودند اما منجر به صدایی نرم تر و عمیق تری در ساز شدند. یکی دیگر از کاربردهای این مضراب ها حذف صدای حاصل از برخورد دو سطح فلزی بود که سابقا در مضراب های قدیمی با وجود صدایی درخشان و زنگ دار ایجاد میگردید. این مورد امروزه در استودیو ها و مواقع ضبط بسیار کاربرد دارد.

در حال حاضر نیز سازندگان جوان با حفظ فرم های متنوع مضراب  ، اقدام به ساخت مضراب هایی متنوع تر و متفاوت تر برای ساز تار به عنوان یکی از پرمخاطب ترین سازهای موسیقی ایرانی نموده اند. مانند مضراب هایی از جنس شاخ، عاج ، صدف، سنگ (عقیق و ...) ، چوب ، صدف و به طور کلی مصالح طبیعی متنوع.

در این میان برخی از این تغییرات قابل اعتنا و مورد استقبال نوازندگان تار نیز واقع شده است. و بسیاری علاقه مند به داشتن این گونه مضراب ها می باشند. جالب تر اینکه برخی از این مضراب ها بافت صوتی متفاوت و زیبایی را نیز پدید آورده اند.

مضراب استخوانی:


مضراب برنجی: