بررسی آواز بیات ترک

بررسی آواز بیات ترک

این آواز روی درجه 3 دستگاه شور قرار میگیرد.مثلا از شور سل میشود روی نت سی بمل(در فواصل شور سل سی بمل است).درجات آن بر اساس فواصل شور است اما جملات معرف بیات ترک بصورت پاساژ(حرکت روی درجات بصورت رفت و برگشت) با تاکید روی درجه3 خودنمایی میکند.

با اینکه این آواز برداشت از شور است اما تنها با ربع پرده اختلاف روی نت ماقبل شاهد شباهت بسیاری به درجات دستگاه ماهور دارد.بعنوان مثال؛

بیات ترک دو(دانگ منتهی به شاهد)

سل،لا،سی کرون،دو

ماهور دو(دانگ منتهی به شاهد)

سل،لا،سی بکار،دو

دانگ بعدی و ادامه جملات در این دو مایه مشابه است.

گوشه های آواز بیات ترک

درآمد؛

حرکت از شاهد شور و نت طنینی آن به سمت شاهد ترک و بالاتر از آن و نشست روی درجه سوم شور(شاهد ترک) معرف درآمد است.پس دانگ آن بصورت 4/4-3/4-3/4 مثلا سل،لا،سی کرون،دو میشود.

داد یا گشایش؛

همچون ماهور درجه دوم در این آواز نقش گشایش یا داد را میتواند داشته باشد.یعنی نشست روی ر(نت شاهد را دو در نظر گرفتیم)

دشتی یا درجه سوم؛

بر خلاف ماهور درجه سوم در بیات ترک کاربرد زیادی دارد.این درجه در مقایسه با شور درجه 5 میشود که قبلا بعنوان فاصله نشست دشتی معرفی شده بود.البته حالت متغیر دشتی در این درجه از بیات ترک استفاده نمیشود.

جامه دران؛

طبق روال همیشگی جامه دران گردش روی دو نت و  ادامه بصورت جملات قرینه تا درآمد معرف جامه دران است.در بیات ترک این فیگور روی درجات 3 و 4 یعنی می و فا خواهد بود.

فیلی؛

این گوشه هم چون در ماهور با یک جمله بالارونده از شاهد به درجه 5 مشخص میشود.این گوشه رابطی برای نشست روی درجه 5 و اجرا گوشه ها یا جملاتی در آن محدوده است.

شکسته؛با تاکید روی درجه 5 یعنی سل و تغییر ربل پرده کم شدن درجه سوم یعنی تبدیل می بکار به کرون این گوشه شکل میگیرد.با این تغییر دانگ ایجاد شده شباهت به درجات افشاری(سل) پیدا میکند و راه ورود به آن است.طبیعی است درجه 7با ربع پرده کم شدن یعنی سی بمل این مایه گردانی تکمیل میشود.در بعضی قطعات شکسته بیات ترک یا متغیر نشان دادن درجه 6 یعنی نت لا ورود به افشاری را بیشتر نشان میدهد.

دلکش؛

همچون ماهور میتوان روی درجه 5 همراه با ربع پرده کم کردن درجه 6 و 7 یعنی لا کرون و سی بمل کردن ورود به دلکش کرد که ورود به شور است.نت ایست دلکش و البته استفاده برای فرود درجه 4 است.

فرود؛

برگشت به درجات درآمد همیشه فرود است اما در آوازها برگشت بر روی شاهد دستگاه اصلی است یعنی در اینجا شور اما در سده اخیر عموما روی شور فرود نمیایند و ایست روی همان شاهد بیات ترک است.

دانلود معرفی صوتی آواز بیات ترک با سه تار آقای افشین علوی